Phần mềm là gì? Các loại phần mềm trên máy tính hiện nay

Phần mềm là một khái niệm quen thuộc mà bạn thường xuyên gặp trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong quá trình học tập. Tuy nhiên, bạn đã thực sự hiểu rõ phần mềm là gì và các loại phần mềm hiện nay chưa? Hãy cùng chúng tôi khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.

Phần mềm máy tính là gì?

Phần mềm (Software), viết tắt của phần mềm máy (Computer Software), là một tập hợp các chỉ thị hoặc câu lệnh được viết bằng một hoặc nhiều ngôn ngữ lập trình. Những chỉ thị hoặc câu lệnh này được sắp xếp theo một trật tự cụ thể, cùng với các dữ liệu hoặc tài liệu liên quan, để tự động thực hiện các nhiệm vụ, chức năng hoặc giải quyết các vấn đề cụ thể.

Tất cả các chương trình chạy trên máy tính đều thuộc loại phần mềm. Phần mềm thực hiện chức năng của mình bằng cách gửi các chỉ thị trực tiếp đến phần cứng hoặc cung cấp dữ liệu để phục vụ các chương trình hoặc phần mềm khác.

Các loại phần mềm máy tính cơ bản

Phần mềm trên máy tính có thể phân chia thành 3 loại: phần mềm hệ thống, phần mềm ứng dụng và phần mềm lập trình.

Phần mềm hệ thống

Đây là phần mềm chính hoạt động trên máy tính, chịu trách nhiệm kích hoạt phần cứng và điều khiển, điều phối hoạt động khi bạn khởi động máy tính. Tất cả các chương trình ứng dụng cũng được quản lý và điều khiển bởi phần mềm hệ thống. Một số phần mềm hệ thống rất quen thuộc với chúng ta bao gồm:

Hệ điều hành

Hệ điều hành là phần mềm hệ thống đóng vai trò như một giao diện cho phép người dùng tương tác với máy tính. Nó đảm nhận chức năng quản lý và điều phối hoạt động của cả phần cứng và phần mềm trên máy tính. Hiện nay, hai hệ điều hành phổ biến nhất là Microsoft Windows và Apple macOS.

BIOS

BIOS là một loại phần mềm hệ thống được lưu trữ trong Bộ nhớ Chỉ Đọc (ROM) trên bo mạch chủ hoặc trong bộ nhớ flash. Khi bạn bật máy tính, BIOS là phần mềm đầu tiên được kích hoạt. Nó thực hiện việc tải các trình điều khiển của đĩa cứng vào bộ nhớ và hỗ trợ hệ điều hành khởi động vào bộ nhớ để hoạt động.

Chương trình khởi động

Khi bật máy tính, các lệnh trong ROM sẽ tự động được thực thi để tải chương trình khởi động vào bộ nhớ và thực hiện các lệnh cần thiết. Chương trình BIOS chứa một tập hợp các lệnh cơ bản cho phép máy tính thực hiện các chức năng nhập/xuất cơ bản, từ đó khởi động hệ thống và chuẩn bị cho quá trình khởi động của hệ điều hành.

Bộ hợp dịch

Khi nhận các lệnh cơ bản từ BIOS, bộ hợp dịch (compiler) sẽ chuyển chúng thành các mẫu bit. Sau đó, bộ xử lý sử dụng các bit này để thực hiện các hoạt động cơ bản của máy tính.

Trình điều khiển thiết bị driver

Trình điều khiển thiết bị (driver) là phần mềm đóng vai trò trung gian, giúp hạt nhân của máy tính (CPU) giao tiếp với các phần cứng khác nhau mà không cần phải hiểu rõ chi tiết về cách phần cứng hoạt động. Trình điều khiển cung cấp một giao diện để máy tính có thể sử dụng phần cứng một cách hiệu quả. Mục đích của trình điều khiển là đảm bảo phần cứng hoạt động trơn tru và có thể tương thích với nhiều hệ điều hành khác nhau.

Phần mềm ứng dụng

Phần mềm ứng dụng là tập hợp các chương trình được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Khác với phần mềm hệ thống, phần mềm ứng dụng không kiểm soát hoạt động của máy tính, vì vậy máy tính vẫn hoạt động bình thường ngay cả khi không có phần mềm ứng dụng.

Với phần mềm ứng dụng, người dùng có thể dễ dàng cài đặt hoặc gỡ bỏ. Phần mềm này thường được thiết kế với giao diện đơn giản và dễ sử dụng, nhằm mang lại những tiện ích tối ưu nhất cho người sử dụng.

Một số phần mềm ứng dụng rất quen thuộc là:

Phần mềm xử lý văn bản(như MS Word, WordPad, Notepad) cho phép người dùng tạo, chỉnh sửa, định dạng và thao tác với văn bản, hình ảnh, và các yếu tố khác trong tài liệu.

Phần mềm bảng tính(như Microsoft Excel) giúp người dùng thực hiện các phép tính, lưu trữ dữ liệu và tạo biểu đồ, hỗ trợ phân tích và quản lý thông tin một cách hiệu quả.

Phần mềm đa phương tiện (như VLC Player, Windows Media Player) cho phép người dùng chỉnh sửa video, âm thanh và văn bản. Các phần mềm này giúp kết hợp các loại thông tin khác nhau để tạo ra sản phẩm phục vụ công việc hoặc học tập.

Phần mềm doanh nghiệp (như SCM, BI, CRM, ERP) được thiết kế để hỗ trợ các hoạt động kinh doanh, giúp quản lý và tối ưu hóa các quy trình trong doanh nghiệp.

Phần mềm lập trình

Phần mềm lập trìnhlà tập hợp các công cụ hỗ trợ các nhà phát triển trong việc viết, gỡ lỗi và bảo trì phần mềm hoặc chương trình. Nó giúp chuyển đổi mã nguồn từ ngôn ngữ lập trình sang ngôn ngữ máy để máy tính có thể hiểu và thực thi. Nói một cách đơn giản, phần mềm lập trình là công cụ giúp các nhà phát triển tạo ra phần mềm, nhưng không phải là công cụ mà người dùng cuối trực tiếp sử dụng.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phần mềm và các khía cạnh liên quan. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi, cần tư vấn hoặc muốn chia sẻ thêm thông tin, hãy để lại câu hỏi trong phần bình luận bên dưới. Chúng tôi sẽ nhanh chóng hỗ trợ bạn.